Op donderdag 11 januari startte het Vermeylenfonds Koksijde-Oostduinkerke het jaar met een zeer druk bijgewoonde lezing door prof. Hendrik Vos over "Dit is Europa, de geschiedenis van een unie"...
Na eeuwenlange verdeeldheid sloegen zes landen in Europa de handen in elkaar. Grenzen vervaagden en slagbomen verdwenen. Het continent werd verenigd door instellingen op te richten en verdragen te sluiten. Het traject van de Europese eenmaking volgde geen vast patroon. Het was een grillige lijn vol onverwachte kronkels. Er was nooit een draaiboek of een breed gedragen plan, en toch ontstond, stap voor stap, de Europese Unie. Dit was het werk van mensen : premiers, presidenten, kanseliers en commissarissen, elk op hun tijd. Ze werden bondgenoten of rivalen. Soms konden ze elkaar niet uitstaan, soms werden het zielsverwanten. Ze schreven geschiedenis.
Het begon met de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, op 9 mei 1950 voorgesteld door de Franse minister van buitenlandse zaken Robert Schuman, van Luxemburgse afkomst en opgegroeid in Lotharingen toen dat nog Duits was. Hij wou Frankrijk en Duitsland verzoenen en doen samenwerken. Dat lukte dank zij de samenwerking met Jean Monnet, een netwerker en fikser.
Verder kwam het alsnog niet. De oprichting van een Europees leger had er ook kunnen komen, maar het plan struikelde in 1954.
De grote stap voorwaarts : de Verdragen van Rome, ondertekend op 25 maart 1957, de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap.
Dat danken we aan een driemanschap: de Luxemburger Joseph Beck, de Nederlander Wim Beyen en onze Paul-Henri Spaak. Over het plan van Beyen werd onderhandeld onder leiding van Spaak.
Anekdote : de eerste versie van het verdrag werd door de poetshulp bij het huisvuil gezet.
Dan valt het proces stil : president Charles de Gaulle verzette zich aanvankelijk tegen verdere eenmaking. Tot hij kanselier Konrad Adenauer bij hem thuis uitnodigt en het tussen hen klikt : beiden zijn oorlogsmoe. Ettelijke ontmoetingen leiden in 1963 tot het Frans-Duitse vriendschapsverdrag en de afspraak dat voortaan de Franse president en de Duitse kanselier elkaar geregeld zullen ontmoeten, sindsdien de motor van de Frans – Duitse verstandhouding.
Heel veel kleine stapjes hebben zich onder de radar afgespeeld. In tijden van crisis gaat het vaak sneller, zoals na de val van de Berlijnse muur, eind jaren ‘80 : een keerpunt in het jarenlange Duitse verzet tegen de invoering van een eenheidsmunt. De wisselmunt : het laten varen van de kritiek op Kohls plannen voor Duitse eenmaking. Een tête-à-tête van François Mitterand en Helmuth Kohl in Straatsburg leidt tot een akkoord. Nochtans waren geen twee mannen zo anders, maar ze begrepen elkaar en hadden een diepe en lange vriendschap, 5 jaar voordien ontstaan tijdens de herdenking van de slag bij Verdun.
(verslag: Robert Claes)
