Op donderdag 11 april organiseerde het Vermeylenfonds Koksijde-Oostduinkerke een boeiende voordracht waarbij de spreker een pleidooi hield voor ernstige reflectie en debat, en oproept om actie te ondernemen, om mensen opnieuw warmte, hoop en perspectief te verschaffen...
De lezing volgt het stramien van zijn boek “Extreemrechts. De geschiedenis herhaalt zich niet (op dezelfde manier).”
De spreker analyseert de bijzondere aard van extreemrechtse organisaties en hun discours. Hij besluit met een pleidooi voor ernstige reflectie en debat, en roept op om actie te ondernemen, om mensen opnieuw warmte, hoop en perspectief te verschaffen. Om die verwachtingshorizon en die nieuwe solidariteit en verbondenheid te creëren, moet nagedacht worden over strategie.
Extreemrechts is een hardnekkig fenomeen dat regelmatig terugkeert en waarvan de curve vaak afgevlakt maar nooit gecrusht werd. Om het fenomeen te vatten, moet zowel naar het verleden als buiten onze grenzen gekeken worden. Termen als fascisme en populisme helpen ons nauwelijks verder in deze specifiek 21ste-eeuwse context. Want de geschiedenis herhaalt zich niet, zeker niet op dezelfde manier.
Er zijn wel grote parallellen met het fascisme/nazisme : het viseren van vrouwen, vrouwenrechten, homo’s en lesbiennes, de arbeidersbeweging en de vakbonden, en vooral de schuld voor alles wat misloopt in de schoenen schuiven van minderheden. Klein detail : de joden van toen zijn de moslims van nu.
Het verschil zit o.a. in het onderscheid tussen fascisme als beweging (nu) en fascisme als regime (toen). Er zijn vooral de grote conjuncturele verschillen, nu hebben zij wel politieke macht, maar geen economische macht. Ze krijgen geen steun van kapitaalkrachtige bedrijven. Behalve in Frankrijk en Spanje hebben ze geen knokploegen die vakbondsleden fysiek aanvallen. Hun geweld is meestal verbaal. Het toetsenbord vervangt de knuppels : ze zetten nu vooral in op sociale media om de geest van jongeren te vergiftigen.
Wat moet ons dan wel zorgen baren ? Vooreerst de normalisering : in veel Europese landen heeft conservatief rechts de ophaalbrug neergelaten voor extreem rechts. Het is zelfs niet nodig dat extreem rechts aan de macht komt om haar programma te realiseren, want andere partijen nemen delen ervan over en voeren die zelfs uit, o.a. kinderen opsluiten in kampen.
Door hun succes bij de verkiezingen worden zij door velen beschouwd als democratisch. Maar democratie is meer dan meedoen aan verkiezingen, ze steunt op een geheel van politieke en sociale rechten die werden afgedwongen en op scheiding der machten.
We moeten trachten te begrijpen waarom ontevreden mensen op die partij stemmen. De reden van haar succes is de irrationele angst van velen om te verliezen wat ze hebben. Dat kun je niet zomaar counteren met rationale argumenten. Hun anti-vreemdelingendiscours slaat aan, hoewel dat bullshit is : je kunt de multiculturele samenleving niet buiten houden.
We zullen een nieuwe hechte band moeten creëren en uitleggen wat democratie ècht is. De westerse beschaving is vooral technologisch superieur, niet nood-zakelijk ook humanitair.
(verslag: Robert Claes)
