Verslag lezing | Ken jezelf | Tinneke Beeckman

Op donderdag 13 juni sloot het Vermeylenfonds Koksijde-Oostduinkerke haar werkjaar af met een boeiende voordracht waarbij de spreker onze leidde naar de grootste geesten uit de filosofie en wereldliteratuur...

In een zoektocht naar zelfkennis leidt Tinneke Beeckman ons langs de grootste geesten uit de filosofie en wereldliteratuur : van Socrates, Hannah Arendt en Albert Camus tot Marcel Proust en Virginia Woolf. Ze doet een beroep op die klassieke denkers om haar hypotheses te onderbouwen. Vertrekkend vanuit persoonlijke vragen - wie ben je ? wat voel je? wie wil je zijn ? hoe leef je en hoe sterf je ? ontdekt ze hoe hun ideeën je blik op jezelf en het leven kunnen verrijken. Ze wekt klassieke denkers tot leven en laat overtuigend zien hoe de filosofie vandaag de dag van grote waarde kan zijn.

Voor Socrates was de spreuk “Ken jezelf” de leidraad voor zijn filosofische gesprekken. Het betekende dat hij altijd onderweg bleef naar inzicht en dat je vooral weet dat je heel veel niet weet. Beeckman heeft het onderweg zijn op vier persoonlijke manieren geïnterpreteerd. Door jezelf te confronteren met deze levensvragen kun je je relatie tot de werkelijkheid voor jezelf verduidelijken : wat kun je en wat kun je niet ? Wie ben je en wie niet ? Wat is waar en wat is verzinsel ? In de eerste plaats dien je eerlijk tegenover jezelf te zijn, maar dat valt te leren. Jezelf kennen is lastiger dan gedacht.

Bij elk van de vragen zoekt Beeckman naar voorbeelden of aanleidingen in de literatuur. In romans wordt die wereld tot leven gewekt. Literatuur kan daarmee filosofische concepten illustreren en uitleggen met een soort gevoeligheid die anders onmogelijk zou zijn. Lezen is belangrijk : een boek is een deur, geen spiegel. Lezen brengt je naar een wereld die je niet kent, niet naar een wereld die je al kent.

Ook emoties zijn een manier om naar de wereld te kijken. Er is altijd interactie tussen rede en emoties; deze worden dikwijls onterecht tegenover elkaar geplaatst. Het is van belang hoe je ze aanvoelt en interpreteert. Als je dit begrijpt, zal je meer over jezelf te weten komen. Daarom is controledwang in onze maatschappij onnuttig. Alles hoeft niet steeds positief te zijn. “Waarvoor kun je dankbaar zijn?” Haar verbondenheid met de natuur, die kan je een soort genadegevoel verschaffen.

Wraak is een slecht idee : je wordt iemand anders dan je zou willen zijn. Je denkt dat er geen andere gerechtigheid is, maar door wraak ontstaan andere onrechtvaardig-heden.
Op het vlak van levenswijsheid hebben de oude filosofen heel veel te zeggen. Socrates hamert op in harmonie zijn met jezelf. Jezelf constant vergelijken met andere mensen t
brengt je niet dichter bij zelfkennis. Je conformeren moet je aan de regels die van jezelf zijn en niet aan de regels die je door anderen worden opgelegd. De oude filosofen hadden veel meer aandacht voor het innerlijke zelf. Socrates zei dat het belangrijker is om met jezelf in overeenstemming te zijn terwijl anderen je tegenspreken, dan dat iedereen het met je eens is en je jezelf tegen-spreekt. Je maakt een beeld van jezelf dat de buitenwereld van je heeft, maar dat is niet noodzakelijk wie je zelf bent wat, anderen van je denken of wat je wilt dat ze denken.
De schakel tussen heden, verleden en toekomst : een vrije omgang met de traditie is mogelijk na een breuk met het verleden. De erfenis is er, wij kunnen kiezen wat we ermee doen : we moeten op zoek gaan naar de “parels”.

(verslag: Robert Claes)